Türkiye uzun yıllardır OECD üyesi ülkeler arasında, nihai tüketicinin kullandığı benzinin fiyatının en yüksek olduğu ülkeler arasındadır. Bunun temel nedeni, benzin fiyatları içerisinde verginin payının yüksek olmasıdır. Ancak son yıllarda AB üyesi ülkelerde yaşanan mali krizler dolayısıyla vergi artışları, bu ülkelerde de benzin fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır.
Türkiye’de vergi gelirleri, daha çok dolaylı vergi gelirlerine dayanmaktadır. Bu, yarattığı olumsuzluk nedeniyle vergi adaleti yönünden sorgulanabilir bir durumdur ve dolaylı vergilerin payı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yüksektir. Örneğin OECD sınıflandırmasına göre 2010 yılında dolaysız vergilerin GSYH içindeki payının üye ülkeler ortalaması yüzde 22,8 iken Türkiye'de yüzde 13,5'tir. Ayrıca aynı yılda bu ülkelerde mal ve hizmetler üzerinden alınan vergilerin toplam vergi gelirleri içerisinde payı da % 33,1 iken Türkiye’de % 48,4’tür.
Türkiye’de dolaylı vergiler içerisinde vergi gelirinin en yüksek olduğu ürün ise enerji ürünleridir. Maliye Bakanlığı verilerine göre 2011 yılında toplam vergi gelirleri 253,8 milyar TL iken petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden alınan özel tüketim vergisi tutarı 33,5 milyar TL’dir. Bu tutar üzerinden ayrıca KDV’de hesaplanmaktadır. Buna karşılık, bu dönemde toplam kurumlar vergisi geliri 26,9 milyar TL, beyana dayanan gelir vergisi ise 2,7 milyar TL’dir.
2010 yılına kadar Türkiye, OECD üyesi ülkeler içerisinde benzin fiyatının en yüksek olduğu ülke konumundadır. 2011 yılında ise Norveç’te vergi tutarındaki artış, Norveç’i OECD üyesi ülkeler içerisinde en pahalı benzinin satıldığı ülke konumuna getirmiştir. Bu durum Tablo 1’de gösterilmiştir.
Tablo 1 : 2012 yılında OECD Üyesi ülkelerde benzin fiyatları (95 oktan kurşunsuz benzin, ABD Doları)
Türkiye |
|
Norveç |
|
|||||
Yıllar |
Vergi Öncesi Fiyat |
Vergi Tutarı |
Toplam Fiyat |
OECD Sıralamasındaki Yeri |
Vergi Öncesi Fiyat |
Vergi Tutarı |
Toplam Fiyat |
OECD Sıralamasındaki Yeri |
2009 |
0,827 |
1,329 |
2,156 |
Birinci |
0,763 |
1,275 |
2,038 |
İkinci |
2010 |
1,084 |
0,926 |
2,010 |
Birinci |
0,838 |
1,049 |
1,887 |
İkinci |
2011 |
1,262 |
1,252 |
2.514 |
İkinci |
1,054 |
1,519 |
2.573 |
Birinci |
Kaynak: OECD
2012 yılında da Norveç, OECD üyesi ülkeler içerisinde en pahalı benzinin satıldığı ülke durumundadır. Türkiye ise yine ikinci durumdadır. Bu ülkelerde 2012 yılında güncel benzin fiyatları Tablo 2’de verilmiştir.
Tablo 2 : 2012 yılında OECD Üyesi ülkelerde benzin fiyatları (ABD Doları)
KURŞUNSUZ BENZİN FİYATI VE VERGİ |
|||
|
|
|
|
|
Vergi Öncesi Fiyat |
Vergi |
Toplam Fiyat |
Norveç |
1,085 |
1,454 |
2,539 |
Türkiye |
1,268 |
1,212 |
2,480 |
İtalya |
1,004 |
1,311 |
2,315 |
Hollanda |
0,952 |
1,304 |
2,256 |
Yunanistan |
0,973 |
1,281 |
2,254 |
Belçika |
1,036 |
1,170 |
2,206 |
Finlandiya |
0,929 |
1,240 |
2,169 |
Danimarka |
0,985 |
1,180 |
2,165 |
İsveç |
0,952 |
1,204 |
2,156 |
Portekiz |
0,985 |
1,148 |
2,133 |
Almanya |
0,952 |
1,180 |
2,132 |
İrlanda |
0,964 |
1,149 |
2,113 |
İngiltere |
0,889 |
1,178 |
2,067 |
Fransa |
0,919 |
1,121 |
2,040 |
İsrail |
1,019 |
1,016 |
2,035 |
Slovak Cumhuriyeti |
1,024 |
0,997 |
2,021 |
İsviçre |
1,041 |
0,931 |
1,972 |
Macaristan |
0,965 |
0,944 |
1,909 |
Çek Cumhuriyeti |
0,921 |
0,967 |
1,888 |
Slovenya |
0,929 |
0,952 |
1,881 |
Japonya |
1,092 |
0,787 |
1,879 |
Avustralya |
0,884 |
0,986 |
1,870 |
İspanya |
0,964 |
0,863 |
1,827 |
Lüksemburg |
0,934 |
0,822 |
1,756 |
Polonya |
0,926 |
0,83 |
1,756 |
Estonya |
0,926 |
0,83 |
1,756 |
Kore |
0,947 |
0,807 |
1,754 |
Yeni Zelanda |
0,983 |
0,685 |
1,668 |
Şili |
0,936 |
0,691 |
1,627 |
Avustralya |
1,009 |
0,543 |
1,552 |
Kanada |
0,885 |
0,394 |
1,279 |
ABD |
0,849 |
0,135 |
0,984 |
Meksika |
0,641 |
0,103 |
0,744 |
Kaynak: OECD, OECD/IEA,(2012), Energy Prices & Taxes, 3rd Quarter 2012 – s.xxxv
Tablo 2’de yer alan bilgilerin incelenmesinden görüleceği üzere benzin fiyatları üzerinde vergi tutarı ve vergi öncesi fiyatın etkisi bulunmaktadır. Bu Tabloda yer alan verilere göre OECD üyesi ülkelerde vergi öncesi benzin fiyatı ve vergi tutarına göre yapılan sıralama, Tablo 3’de gösterilmiştir.
Tablo 3 : OECD Üyesi ülkelerde vergi öncesi fiyat ve vergi tutarına göre benzin fiyatları sıralaması (ABD Doları)
Sıra |
VERGİ ÖNCESİ FİYATA GORE SIRALAMA |
|
Sıra |
VERGI TUTARINA GORE SIRALAMA |
||||||
|
|
Vergi Öncesi Fiyat |
Vergi |
Toplam Fiyat |
|
|
Vergi Öncesi Fiyat |
Vergi |
Toplam Fiyat |
|
1 |
Türkiye |
1,268 |
1,212 |
2,480 |
|
1 |
Norveç |
1,085 |
1,454 |
2,539 |
2 |
Japonya |
1,092 |
0,787 |
1,879 |
|
2 |
İtalya |
1,004 |
1,311 |
2,315 |
3 |
Norveç |
1,085 |
1,454 |
2,539 |
|
3 |
Hollanda |
0,952 |
1,304 |
2,256 |
4 |
İsviçre |
1,041 |
0,931 |
1,972 |
|
4 |
Yunanistan |
0,973 |
1,281 |
2,254 |
5 |
Belçika |
1,036 |
1,170 |
2,206 |
|
5 |
Finlandiya |
0,929 |
1,240 |
2,169 |
6 |
Slovak Cumh. |
1,024 |
0,997 |
2,021 |
|
6 |
Türkiye |
1,268 |
1,212 |
2,480 |
7 |
İsrail |
1,019 |
1,016 |
2,035 |
|
7 |
İsveç |
0,952 |
1,204 |
2,156 |
8 |
Avustralya |
1,009 |
0,543 |
1,552 |
|
8 |
Danimarka |
0,985 |
1,180 |
2,165 |
9 |
İtalya |
1,004 |
1,311 |
2,315 |
|
9 |
Almanya |
0,952 |
1,180 |
2,132 |
10 |
Portekiz |
0,985 |
1,148 |
2,133 |
|
10 |
İngiltere |
0,889 |
1,178 |
2,067 |
11 |
Danimarka |
0,985 |
1,180 |
2,165 |
|
11 |
Belçika |
1,036 |
1,170 |
2,206 |
12 |
Yeni Zelanda |
0,983 |
0,685 |
1,668 |
|
12 |
İrlanda |
0,964 |
1,149 |
2,113 |
13 |
Yunanistan |
0,973 |
1,281 |
2,254 |
|
13 |
Portekiz |
0,985 |
1,148 |
2,133 |
14 |
Macaristan |
0,965 |
0,944 |
1,909 |
|
14 |
Fransa |
0,919 |
1,121 |
2,040 |
15 |
İspanya |
0,964 |
0,863 |
1,827 |
|
15 |
İsrail |
1,019 |
1,016 |
2,035 |
16 |
İrlanda |
0,964 |
1,149 |
2,113 |
|
16 |
Slovak Cumh. |
1,024 |
0,997 |
2,021 |
17 |
İsveç |
0,952 |
1,204 |
2,156 |
|
17 |
Avustralya |
0,884 |
0,986 |
1,870 |
18 |
Hollanda |
0,952 |
1,304 |
2,256 |
|
18 |
Çek Cumh. |
0,921 |
0,967 |
1,888 |
19 |
Almanya |
0,952 |
1,180 |
2,132 |
|
19 |
Slovenya |
0,929 |
0,952 |
1,881 |
20 |
Kore |
0,947 |
0,807 |
1,754 |
|
20 |
Macaristan |
0,965 |
0,944 |
1,909 |
21 |
Şili |
0,936 |
0,691 |
1,627 |
|
21 |
İsviçre |
1,041 |
0,931 |
1,972 |
22 |
Lüksemburg |
0,934 |
0,822 |
1,756 |
|
22 |
İspanya |
0,964 |
0,863 |
1,827 |
23 |
Slovenya |
0,929 |
0,952 |
1,881 |
|
23 |
Polonya |
0,926 |
0,830 |
1,756 |
24 |
Finlandiya |
0,929 |
1,240 |
2,169 |
|
24 |
Estonya |
0,926 |
0,830 |
1,756 |
25 |
Polonya |
0,926 |
0,830 |
1,756 |
|
25 |
Lüksemburg |
0,934 |
0,822 |
1,756 |
26 |
Estonya |
0,926 |
0,830 |
1,756 |
|
26 |
Kore |
0,947 |
0,807 |
1,754 |
27 |
Çek Cumh. |
0,921 |
0,967 |
1,888 |
|
27 |
Japonya |
1,092 |
0,787 |
1,879 |
28 |
Fransa |
0,919 |
1,121 |
2,040 |
|
28 |
Şili |
0,936 |
0,691 |
1,627 |
29 |
İngiltere |
0,889 |
1,178 |
2,067 |
|
29 |
Yeni Zelanda |
0,983 |
0,685 |
1,668 |
30 |
Kanada |
0,885 |
0,394 |
1,279 |
|
30 |
Avustralya |
1,009 |
0,543 |
1,552 |
31 |
Avustralya |
0,884 |
0,986 |
1,870 |
|
31 |
Kanada |
0,885 |
0,394 |
1,279 |
32 |
ABD |
0,849 |
0,135 |
0,984 |
|
32 |
ABD |
0,849 |
0,135 |
0,984 |
33 |
Meksika |
0,641 |
0,103 |
0,744 |
|
33 |
Meksika |
0,641 |
0,103 |
0,744 |
Tablo 3’de yer alan bilgilere göre Türkiye benzinde vergi öncesi fiyatın en yüksek olduğu ülkeler sıralamasında birinci, vergi tutarı büyüklüğü sıralamasında ise altıncı sıradadır. Verginin yüksekliği yanında vergi öncesi fiyatın yüksekliği de üzerinde durulması gereken diğer bir önemli konudur. Türkiye’de kişi başına düşen gelirin düşük olmasına rağmen petrol ürünleri üzerindeki vergi yükünün yüksek olması vergi yükünün dengeli dağılımına olumsuz etki yapmaktadır. Ayrıca vergi öncesi benzin fiyatının da yüksek olması gelir dağılımı ve iktisadi faaliyetler üzerinde olumsuz etki yapmaktadır.
YORUMLAR
Vergi yüksekliği bilinmesine karşın..Vergi öncesi fiyatında birinci ülke oluşumuz çok üzücü..Bu aynı zamanda enerji politikalarımızın ne kadar başarısız olduğunun ve enerji alımı yapan birimlerimizin ne kadar kötü çalıştığının açık bir göstergesi...
Ziyaretçi
Neden bir Çek cumhuriyeti veya Slovenya dan nerdeyse % 30 daha yüksek fiyatla benzini Türkiye olarak satın alıyoruz? Ben bir türlü bunu anlayamıyorum...
Ziyaretçi
Daha Fazla