TARİH ARALIĞI

Başlangıç Tarihi
Seç
Bitiş Tarihi
Seç

ARANACAK KRİTER

Kriter Seçin
Makale Başlığında

ARANACAK KELİME

Örnek “vergi mevzuatı”

7.12.2012

Benzin Fiyatının Yüksekliğinde Verginin Payı Üzerine

 

Türkiye uzun yıllardır OECD üyesi ülkeler arasında, nihai tüketicinin kullandığı benzinin fiyatının en yüksek olduğu ülkeler arasındadır. Bunun  temel nedeni,  benzin fiyatları içerisinde verginin payının yüksek olmasıdır.  Ancak son yıllarda AB üyesi ülkelerde yaşanan mali krizler dolayısıyla vergi artışları, bu ülkelerde de benzin fiyatlarının yükselmesine neden olmaktadır.

Türkiye’de vergi gelirleri, daha çok dolaylı vergi gelirlerine dayanmaktadır. Bu, yarattığı olumsuzluk nedeniyle vergi adaleti yönünden sorgulanabilir bir durumdur ve dolaylı vergilerin payı diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yüksektir. Örneğin OECD sınıflandırmasına göre 2010 yılında dolaysız vergilerin GSYH içindeki payının  üye ülkeler ortalaması yüzde 22,8 iken Türkiye'de yüzde 13,5'tir.  Ayrıca aynı yılda bu ülkelerde mal ve hizmetler üzerinden alınan vergilerin toplam vergi gelirleri içerisinde payı da  % 33,1 iken Türkiye’de  % 48,4’tür.  

Türkiye’de dolaylı vergiler içerisinde vergi gelirinin en yüksek olduğu ürün ise enerji ürünleridir.   Maliye Bakanlığı verilerine göre 2011 yılında toplam vergi gelirleri 253,8 milyar TL iken petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden alınan özel tüketim vergisi tutarı 33,5 milyar TL’dir.   Bu tutar üzerinden ayrıca KDV’de hesaplanmaktadır.  Buna karşılık, bu dönemde toplam kurumlar vergisi geliri 26,9 milyar TL, beyana dayanan gelir vergisi ise 2,7 milyar TL’dir.

2010 yılına kadar Türkiye, OECD üyesi ülkeler içerisinde benzin fiyatının en yüksek olduğu ülke konumundadır.  2011 yılında ise Norveç’te vergi tutarındaki artış, Norveç’i OECD üyesi ülkeler içerisinde en pahalı benzinin satıldığı ülke konumuna getirmiştir.  Bu durum Tablo 1’de gösterilmiştir.

Tablo 1 : 2012 yılında OECD Üyesi ülkelerde benzin fiyatları  (95 oktan kurşunsuz benzin, ABD Doları)

Türkiye

 

Norveç

 

Yıllar

Vergi Öncesi Fiyat

Vergi Tutarı

Toplam Fiyat

OECD Sıralamasındaki

Yeri

Vergi Öncesi Fiyat

Vergi Tutarı

Toplam Fiyat

OECD Sıralamasındaki

Yeri

2009

0,827

1,329

2,156

Birinci

0,763

1,275

2,038

İkinci

2010

1,084

0,926

2,010

Birinci

0,838

1,049

1,887

İkinci

2011

1,262

1,252

2.514

İkinci

1,054

1,519

2.573

Birinci

Kaynak: OECD

2012 yılında da Norveç,  OECD üyesi ülkeler içerisinde en pahalı benzinin satıldığı ülke durumundadır. Türkiye ise yine ikinci durumdadır. Bu ülkelerde 2012 yılında güncel benzin fiyatları  Tablo 2’de verilmiştir.

Tablo 2 : 2012 yılında OECD Üyesi ülkelerde benzin fiyatları  (ABD Doları)

KURŞUNSUZ BENZİN FİYATI VE VERGİ

 

 

 

 

 

Vergi Öncesi Fiyat

Vergi

Toplam Fiyat

Norveç

1,085

1,454

2,539

Türkiye

1,268

1,212

2,480

İtalya

1,004

1,311

2,315

Hollanda

0,952

1,304

2,256

Yunanistan

0,973

1,281

2,254

Belçika

1,036

1,170

2,206

Finlandiya

0,929

1,240

2,169

Danimarka

0,985

1,180

2,165

İsveç

0,952

1,204

2,156

Portekiz

0,985

1,148

2,133

Almanya

0,952

1,180

2,132

İrlanda

0,964

1,149

2,113

İngiltere

0,889

1,178

2,067

Fransa

0,919

1,121

2,040

İsrail

1,019

1,016

2,035

Slovak Cumhuriyeti

1,024

0,997

2,021

İsviçre

1,041

0,931

1,972

Macaristan

0,965

0,944

1,909

Çek Cumhuriyeti

0,921

0,967

1,888

Slovenya

0,929

0,952

1,881

Japonya

1,092

0,787

1,879

Avustralya

0,884

0,986

1,870

İspanya

0,964

0,863

1,827

Lüksemburg

0,934

0,822

1,756

Polonya

0,926

0,83

1,756

Estonya

0,926

0,83

1,756

Kore

0,947

0,807

1,754

Yeni Zelanda

0,983

0,685

1,668

Şili

0,936

0,691

1,627

Avustralya

1,009

0,543

1,552

Kanada

0,885

0,394

1,279

ABD

0,849

0,135

0,984

Meksika

0,641

0,103

0,744

Kaynak: OECD, OECD/IEA,(2012), Energy Prices & Taxes, 3rd Quarter 2012 – s.xxxv

Tablo 2’de  yer alan bilgilerin incelenmesinden görüleceği üzere  benzin fiyatları üzerinde vergi tutarı ve vergi öncesi fiyatın etkisi bulunmaktadır. Bu Tabloda yer alan verilere göre OECD üyesi ülkelerde vergi öncesi benzin fiyatı ve vergi tutarına göre yapılan sıralama, Tablo 3’de gösterilmiştir.

Tablo 3 : OECD Üyesi ülkelerde vergi öncesi fiyat ve vergi tutarına göre benzin fiyatları sıralaması (ABD Doları)

Sıra

VERGİ ÖNCESİ FİYATA GORE SIRALAMA

 

 

Sıra

VERGI TUTARINA GORE SIRALAMA

 

 

Vergi Öncesi Fiyat

Vergi

Toplam Fiyat

 

 

 

Vergi Öncesi Fiyat

Vergi

Toplam Fiyat

 1

Türkiye

1,268

1,212

2,480

 

 1

Norveç

1,085

1,454

2,539

 2

Japonya

1,092

0,787

1,879

 

 2

İtalya

1,004

1,311

2,315

 3

Norveç

1,085

1,454

2,539

 

 3

Hollanda

0,952

1,304

2,256

 4

İsviçre

1,041

0,931

1,972

 

 4

Yunanistan

0,973

1,281

2,254

 5

Belçika

1,036

1,170

2,206

 

 5

Finlandiya

0,929

1,240

2,169

 6

Slovak Cumh.

1,024

0,997

2,021

 

 6

Türkiye

1,268

1,212

2,480

 7

İsrail

1,019

1,016

2,035

 

 7

İsveç

0,952

1,204

2,156

 8

Avustralya

1,009

0,543

1,552

 

 8

Danimarka

0,985

1,180

2,165

 9

İtalya

1,004

1,311

2,315

 

 9

Almanya

0,952

1,180

2,132

 10

Portekiz

0,985

1,148

2,133

 

 10

İngiltere

0,889

1,178

2,067

 11

Danimarka

0,985

1,180

2,165

 

 11

Belçika

1,036

1,170

2,206

 12

Yeni Zelanda

0,983

0,685

1,668

 

 12

İrlanda

0,964

1,149

2,113

 13

Yunanistan

0,973

1,281

2,254

 

 13

Portekiz

0,985

1,148

2,133

 14

Macaristan

0,965

0,944

1,909

 

 14

Fransa

0,919

1,121

2,040

 15

İspanya

0,964

0,863

1,827

 

 15

İsrail

1,019

1,016

2,035

 16

İrlanda

0,964

1,149

2,113

 

 16

Slovak Cumh.

1,024

0,997

2,021

 17

İsveç

0,952

1,204

2,156

 

 17

Avustralya

0,884

0,986

1,870

 18

Hollanda

0,952

1,304

2,256

 

 18

Çek Cumh.

0,921

0,967

1,888

 19

Almanya

0,952

1,180

2,132

 

 19

Slovenya

0,929

0,952

1,881

 20

Kore

0,947

0,807

1,754

 

 20

Macaristan

0,965

0,944

1,909

 21

Şili

0,936

0,691

1,627

 

 21

İsviçre

1,041

0,931

1,972

 22

Lüksemburg

0,934

0,822

1,756

 

 22

İspanya

0,964

0,863

1,827

 23

Slovenya

0,929

0,952

1,881

 

 23

Polonya

0,926

0,830

1,756

 24

Finlandiya

0,929

1,240

2,169

 

 24

Estonya

0,926

0,830

1,756

 25

Polonya

0,926

0,830

1,756

 

 25

Lüksemburg

0,934

0,822

1,756

 26

Estonya

0,926

0,830

1,756

 

 26

Kore

0,947

0,807

1,754

 27

Çek Cumh.

0,921

0,967

1,888

 

 27

Japonya

1,092

0,787

1,879

 28

Fransa

0,919

1,121

2,040

 

 28

Şili

0,936

0,691

1,627

 29

İngiltere

0,889

1,178

2,067

 

 29

Yeni Zelanda

0,983

0,685

1,668

 30

Kanada

0,885

0,394

1,279

 

 30

Avustralya

1,009

0,543

1,552

 31

Avustralya

0,884

0,986

1,870

 

 31

Kanada

0,885

0,394

1,279

 32

ABD

0,849

0,135

0,984

 

 32

ABD

0,849

0,135

0,984

 33

Meksika

0,641

0,103

0,744

 

 33

Meksika

0,641

0,103

0,744

 

Tablo 3de yer alan bilgilere göre Türkiye benzinde vergi öncesi fiyatın en yüksek olduğu ülkeler sıralamasında birinci, vergi tutarı büyüklüğü sıralamasında ise altıncı sıradadır. Verginin yüksekliği yanında vergi öncesi fiyatın yüksekliği de üzerinde durulması gereken diğer bir önemli konudur. Türkiye’de kişi başına düşen gelirin düşük olmasına rağmen petrol ürünleri üzerindeki vergi yükünün yüksek olması vergi yükünün dengeli dağılımına olumsuz etki yapmaktadır. Ayrıca vergi öncesi benzin fiyatının da yüksek olması gelir dağılımı ve iktisadi faaliyetler üzerinde olumsuz etki yapmaktadır.

 

YORUMLAR

  • Vergi yüksekliği bilinmesine karşın..Vergi öncesi fiyatında birinci ülke oluşumuz çok üzücü..Bu aynı zamanda enerji politikalarımızın ne kadar başarısız olduğunun ve enerji alımı yapan birimlerimizin ne kadar kötü çalıştığının açık bir göstergesi...

    Ziyaretçi

  • Neden bir Çek cumhuriyeti veya Slovenya dan nerdeyse % 30 daha yüksek fiyatla benzini Türkiye olarak satın alıyoruz? Ben bir türlü bunu anlayamıyorum...

    Ziyaretçi

Daha Fazla