Bir mal satın almak veya bir hizmetten yararlanmak istediğinizde satıcısına başvurursunuz.  Satıcıdan edinemediğinizde bulabileceğiniz adres olarak zaman zaman size karaborsa işaret edilir. Karaborsa, aktörleri itibariyle meşruiyetten uzak olduğu ve bu aktörler hukuka uygun davranmadıkları için de risk alarak edinirsiniz gereksiniminizi. Bu bir gıda maddesi olabileceği gibi bir konser bileti de olabilir, bir ilaç da..Karaborsayı ne yaratır? Karaborsa daha çok piyasaya sunulan miktardan daha fazla talep gören mal ya da hizmet, yönünden oluşur. Bu durumda malın ya da hizmetin piyasa fiyatından daha yüksek bir bedelle edinilmesi söz konusudur. Ancak bazı dönemlerde bazı mal ya da hizmetin arzı yönünden devletin getirdiği kısıtlar ya da yasaklar da karaborsanın oluşumunda etkendir. Örneğin bir malın tüketimini kısıtlamak istediğinizde tüketime dair vergileri artırdığınızda vergi ödemeksizin o malı edinmek isteyenler vergiden arındırılmış fiyatlarla karaborsadan malı edinirler. Bu durumda mal ederinden daha pahalıya satılmaz; vergisiz edinilmesi temel unsurdur.

Devletin bir kısım malın tüketimini kontrol altında tutma çabası ya da iradesi, sosyal huzur , sağlık, güvenlik gibi gereksinimlerle izah bulur. Bu irade kaçınılmazdır. Kontrol etmek ya da topluma dair korumacı yaklaşım, bir baskı ve özgürlük kısıtlayıcı olmak anlamına gelmez her durumda. Özellikle sağlığın ve yaşam hakkının korunmasına dair önlemlerin karşısında durmak akılcı değildir. Bu noktada önemsenmesi gereken hassas durumun piyasa koşulları ve toplumun nüfusa oranla düşük bir bölümünce de olsa talep gören maddeler açısından, her durumda yasağı ya da kısıtı aşarak edinilme iradesidir. İrade düşük ya da yüksek seviyede edinme doğrultusunda oldukça, beklenmedik zamanlarda karaborsa ile karşılaşmak önemsenmelidir. Karaborsanın, ismine koşut olarak kararmış ve kavranması zor bir piaysa türü olduğu göz ardı edilmemelidir.  Kontrolü söz konusu  mal ya da hizmetin meşru tüketiminin kontrolünden  çok daha maliyetli olabilecek bu tür yapılara hazırlıklı olmak gerekir. Gerek kayıtdışılığı gerek suç gelirini körüklemesi kaçınılmaz olan bu oluşumların, haksız rekabet unsuru olduğu da önemsenmelidir. Ayrıca bu piyasalara mecbur kalan tüketicilerin özellikle genç nüfus olması durumunda, ülke otoritesinin bu gençliği ve genel anlamda vatandaşlarını, istemeden de olsa karanlığa mahkum etme olasılığı değerlendirilmelidir.

Sağlıklı bir hafta sonu dileğiyle…