TARİH ARALIĞI

Başlangıç Tarihi
Seç
Bitiş Tarihi
Seç

ARANACAK KRİTER

Kriter Seçin
Makale Başlığında

ARANACAK KELİME

Örnek “vergi mevzuatı”

20.11.2014

%25 Kuralı ve Gayri Maddi Hakların Değerlemesi:

Transfer fiyatlandırmasında  emsal araştırmasının ne kadar sorunlu olduğu herkes tarafından kabul edilnmektedir. Gayri maddi haklar için emsal bulunması ise, her biri ayrı işletmeler ve içinde bulundukları özel koşullara göre geliştirildiklerinden, benzer bir ürün bulunması   olanaksıza yakın bir zorluğu bünyesinde taşımaktadır.  Bu nedenle,  gayri maddi  hakların değerlemesi özel bir ilgiyi gerektirmektedir. Bu değerlemede,  maliyet artı, indirgenmiş net nakit akımı, getirinin kapitalizasyonu, yatırımın geri dönüşümü gibi  çeşitli yöntemler önerilmiştir.  karşılaşılan güçlük ve belirsizlikler, bu konuyla uğraşanları pratik çözümler aramaya  itmiştir. Bu konuda görüş bildirenlerin en tanınmışlarından  biri de, değerlendirmede maliyet, gelir ve piyasa yaklaşımlarından gelir yaklaşımının içinde yeralan , %25-75 kuralını ortaya koyan Robert Goldshilder’ dir. Goldshilder,  1950 lerin sonuna doğru yaptığı kapsamlı araştırmada, lisans alanların yaklaşık %5 lisans ödedikleri  ürünlerden, net satış hasılatına göre %20 kar elde ettikleri görülmüştür. Bu da, lisans alanların, lisans karşılığı lisans verenlere karlarının ortalama olarak  %25 ini vermeye (tabii lisans verenlerin de buna ) razı olduklarını göstermiştir. Bu kaba oran (the rule of thumb), lisanslı teknolojiye sahip ürünün karının,  lisans alan ve veren arasında paylaşılması gerektiği görüşüne dayanmaktadır.Bu bölüşümde; lisans alan, üstlendiği işletme ve ticari katkı ve riskleri, nedeniyle karın önemli bir kısmını almayı hak etmektedir. Lisanstan sağlanacak fayda, onun kullanım süresi içersinde yarattığı karlılığa bağlı olacaktır;bu nedenle, birkaç yıllık süreye değil uzun vadenin dikkate alınması gerekir. Karlılık hesaplanırken, yalnız üretim maliyetinin değil, pazarlama ve satış,genel ve idari giderler ve araştırma ve geliştirme giderleri de dikkate alınmalıdır. %25 oranının nasıl uygulandığını aşağıdaki tablodaki bilgiler dikkate alınarak şu şekilde gösterilebilir:

Geliri arttıran lisans halinde:

 

Lisanssız (TL)

Lisanslı(TL)

%25 kuralı

Hasılat

100

110

 

Satış maliyeti

  40

  40

 

Brüt kar

  60

  70

 

Faaliyet giderleri[1]

  30

  30

 

Faaliyet karı

  30

  40

(40x%25)/110=%9,1

 

Gideri azaltan lisans halinde:

 

Lisanssız(TL)

Lisanslı(TL)

%25 kuralı

Hasılat

100

100

 

Satış maliyeti

 40

 30

 

Brüt kar

 60

70

 

Faaliyet giderleri

 30

30

 

Faaliyet karı

 30

40

(40x%25)/100=%10

    

 

Yukarıda görüldüğü gibi, bu kurala göre lisans verene hasılat üzerinden  her iki halde de faaliyet karı ve lisans alanın payının değişmemesine rağmen  birinci halde, %9,1 ve ikinci halde ise  %10 lisans ödenmesi gerekecektir.

 Kuralın eleştirisi:

Bu kural, ‘’ham’’  ya da gelişmemiş olarak nitelendirilmektedir. Eleştiriler şu noktalarda yoğunlaşmaktadır:

 -Kural, olayın özel şartlarını dikkate almamaktadır,

-Kural, %25 in brüt kar, net kar ya da karın başka bir ölçüsüne göre mi hesaplanacağında  belirsizlik taşımaktadır.

-Genellikle gross kar üzerinden hesaplanması gerektiği kabul edilmekte, bu da; karın üzerinde etkili olan diğer giderler ihmal edilmektedir anlamına gelir,

-Kural, lisansın ürüne küçük bir katkısı olması hallerinde uygulanamaz,

-Kural sadece, kaba bir ölçüden ibarettir bu nedenle, eksiksiz analiz yöntemi tercih edilmelidir.

Bütün eksikliklerine rağmen, söz konusu kural, en azından pazarlıklara  ve daha derin analizlere bir başlama noktası olarak kabul edilerek, geniş bir uygulama alanı bulmuştur.

Ancak; yukarıda bahsi geçen eksiklikleri nedeniyle, transfer fiyatlandırması gibi ciddi sonuçları olan mevzuat açısından, genellikle ülkeler arasında önceden belirlenmiş  bir formüle dayalı (Global Formüle Dayalı Bölüşüm/Global Formulary Apportionment) yöntemler konusunda bir anlaşma sağlanamadığından OECD tarafından uygulanabilir bulunmamış dolayısıyla  söz konusu kural, bu gibi ürünlere uygulanan karşılaştırılabilir fiyat yöntemine bir alternatif oluşturamamaktadır.



[1] Pazarlama ve satış,Yönetim giderleri ve araştırma-geliştirme giderleri gibi genel giderler, faaliyeti destekler , bu nedenle net karın hesaında dikkate alınmalıdır . Gordon V.Smith &Russel L.Parr ,Valuation of Intellectual Property and Intangible Assets,362 (2.  Baskı.1994)