Beyan esasına dayanan vergilendirme sistemlerinde, sistemin ayakta kalması ve yükümlü beyanlarının doğruluğunun saptanması vergi denetimleri ile mümkündür. Vergi denetim yöntemlerinden “bilgi toplama” yöntemi de, diğer yöntemler olan yoklama, vergi incelemesi ve arama yöntemlerini tamamlayan bir işleve sahiptir. Bilgi toplamanın, yükümlüleri daha titiz davranmaya sevk eden önleyici fonksiyonunun yanı sıra beyanların doğruluğunun saptanması ve ziyaa uğratılan vergilerin tespit edilmesi bakımından faydaları bulunmaktadır. Ancak diğer denetim yöntemlerinde olduğu gibi bilgi toplama yöntemi de yükümlülerin haklarına dokunmaktadır. Bu nedenle idarenin bilgi toplama yetkisinin yükümlü hakları çerçevesinde incelenmesi ve sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında bilgi toplama neticesinde arşivlenen bilgilerin tek başına tarhiyata dayanak oluşturup oluşturmayacağı; otomatik bilgi değişiminin yükümlülerin mahremiyetini koruyup korumadığı; bilgi toplama yetkisinin susma hakkı, ne bis in idem ilkesi ve savunma hakkı boyutlarıyla adil yargılanma hakkını ne şekilde etkilediği ve sınırlarının nasıl belirlenmesi gerektiği hususlarının irdelenmesine gayret edilecektir.
Tax audit is the main requirement for survival of the system and accuracy determination of taxpayers’ declaration in the tax systems based on the principle of statement. As a tax audit method, “Information gathering” has complementary function on other tax audit methods: inspection, tax examination and search. Information gathering not only has preventive function which leads tax payers behave more attentive, but also is beneficial to detect loss of tax. On the other hand, like other tax audit methods, information gathering interferes the rights of taxpayers too. Therefore, information gathering authority of administration should be delimited and analyzed pursuant to taxpayers’ rights. The issues regarding whether archived information only is able to be a basis for tax assessment or not; whether automatic information exchange between administrations of countries is able to protect taxpayers’ right of privacy or not; how the authority of information gathering affects right to fair trial, particularly right to remain silence, ne bis in idem principle and right of defense; and in parallel with that how the authority of information gathering should be delimited will be tried to examine within the scope of this study.