Türkiye’de nüfusun hızlı bir şekilde artması, ülkeye gelen sığınmacıların barınma ihtiyacı ve yaşanan deprem felaketinin sonuçlarının etkisiyle konut ihtiyacında artış meydana gelmiştir. Türkiye’de son yıllarda giderek daralan konut piyasası ve giderek derinleşen konut sorununa çözüm bulmak amacıyla farklı alanlarda çalışmalar yapılmakta ve konuta erişim olanakları araştırılmaktadır. Yapılan çalışmada, konut sorununun çözümünde Konut Yapı Kooperatiflerinin geçmişten günümüze değişen etkinliği araştırılmıştır. 2013-2023 döneminde Konut Yapı Kooperatiflerinin sayıları, kooperatiflerin ürettiği konutlara ilişkin inşaat ruhsat sayıları ve yapı kullanma izin belgelerindeki değişim incelenmiştir. Bununla beraber ipotek bankacılığı sisteminin etkinliğinin araştırılması amacıyla ipotekli konut satış sayıları ve enflasyon, konut kredisi faiz oranları ve satılan ilk el ve ikinci el konut satış sayıları incelenmiştir. Konut Yapı Kooperatiflerinin değişen etkinliği, konut piyasasının diğer değişkenleri ile yapılan karşılaştırmalı analizler sonucunda ortaya konulmuştur. Yapılan karşılaştırmalı analizler neticesinde yapı kooperatifleri ile ipotek bankacılık sisteminin konut ediniminde birbirine alternatif iki yöntem olarak tercih edildiği belirlenmiştir. İpotek bankacılık sisteminin gelişmesiyle, yapı kooperatiflerinin konut üretim payında azalmaların olduğu, ipotek bankacılık sisteminin son birkaç yılda kredi faiz oranlarının yükselmesiyle beraber azaldığı dönemlerde ise yapı kooperatiflerine olan ilginin tekrar artmaya başladığı belirlenmiştir. Araştırma bulgularına dayalı olarak belirlenen Konut Yapı Kooperatiflerinin ve ipotek bankacılık sisteminin etkinliğinin kollektif bir şekilde arttırılmasına yönelik öneriler getirilmiştir.
In Turkey, the need for housing has increased due to the rapid increase in the population, the need for shelter of refugees coming to the country and the consequences of the earthquake disasters. In order to find solutions to the housing market that has been shrinking in recent years and the deepening housing problem in Turkey, studies have been carried out in different fields and opportunities for access to housing have been investigated. This study investigates the changing effectiveness of Housing Construction Cooperatives in solving the housing problem from past to present. For the period 2013-2023, the number of Housing Construction Cooperatives, the number of construction permits and occupancy permits for housing units produced by cooperatives are analyzed. In addition, in order to investigate the effectiveness of the mortgage banking system, the number of mortgaged house sales and inflation, housing loan interest rates and the number of first-hand and second-hand house sales are analyzed. The changing effectiveness of housing cooperatives is revealed through comparative analyses with other variables in the housing market. The comparative analysis reveals that building cooperatives and the mortgage banking system are preferred as alternatives to each other in the housing market. With the development of the mortgage banking system, the share of housing production of building cooperatives has decreased, and when the mortgage banking system has declined in the last few years due to the increase in loan interest rates, the interest in building cooperatives has started to increase again. Based on the findings of the study, recommendations are made to collectively increase the effectiveness of housing cooperatives and the mortgage banking system.