Bölgeler arası yatırım eşitsizliğini yok etmeye yönelik olarak son otuz yıl içinde dört ayrı teşvik düzenlemesi yapılmıştır. En son 2009 yılında 2009/15199 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile yürürlüğe giren ve halen uygulanan teşvik düzenlemesi; genel ve bölgesel teşvik unsurları, gümrük vergisi muafiyeti, Katma Değer Vergisi istisnası,  vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi ve faiz desteği şeklinde teşvik unsurlarını içermektedir.

Mevcut teşvik siteminin temel amacı bölgesel farklılıkların giderilmesi olduğundan, teşvik unsurları en geniş şekilde dördüncü bölgede yer alan ve ağırlıklı olarak Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerini kapsamaktadır. Ancak bu teşvik sisteminin istenen sonucu alamadığı görülmüş ve yeni bir teşvik sistemine ihtiyaç duyuldu.

Bu ihtiyaç hükümet çevresi tarafından da ciddiye alınarak, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan tarafından 05.04.2012 tarihinde kamuoyuna yeni bir teşvik sisteminin ana hatları açıklandı.

 Her ne kadar Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan tarafından yeni teşvik sisteminin 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceği beyan edilmiş olmasına rağmen, yeni teşvik sisteminin henüz daha herhangi bir yasal ve idari düzenlemesi bulunmadığından resmi olarak yeni teşvik sisteminden bugün itibariyle yararlanmak mümkün görünmemektedir.

Ancak geçen hafta Meclis’e sunulan “Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı” nda yeni teşvik sistemine ilişkin KDV iadesi, Gelir Vergisi stopajı desteği, SGK işçi-işveren hissesi desteği ve yatırım döneminde de indirimli kurumlar vergisi uygulanmasına ilişkin ilgili kanunlarda yasal düzenlemelerin yapılması öngörülmektedir.

Büyük bir ihtimalle Mayıs ayı sonuna kadar yeni teşvik sisteminin gerekli kıldığı bu yasal düzenlemeler yasalaşarak Haziran ayı itibariyle yeni teşvik sistemi uygulamaya geçebilecektir. Söz konusu yasa tasarısında teşvik unsurlarına ilişkin yürürlük tarihi yasanın yayımlanmasına bağlandığından, kamuoyu açıklamalarında 1 Ocak 2012 tarihi olarak belirtilen yürürlük tarihinin tasarının bu hali ile yasalaşması halinde mümkün olmayacak gibi görünmekte. 

Getirilmek istenen yeni teşvik siteminin ilk açıklanan genel bilgilerine baktığımızda; esas itibariyle cari açığı düşürücü bir amaç kapsamında stratejik ve öncelikli yatırımların bölge farkı olmaksızın teşvik edileceği öngörülmekte.

Yeni teşvik sisteminin; genel teşvik uygulamaları, bölgesel teşvik uygulamaları, büyük ölçekli yatırımların teşviki ve stratejik yatırımların teşviki şeklinde dört farklı teşvik unsurlarını içerdiği görülmekte.

Yeni teşvik sistemi aynı zamanda bölgesel farklılığın azaltılması için ağırlıklı olarak doğu ve güneydoğu bölgesindeki illeri içine alan 6. Bölge için Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği öngörmekte.

Yeni teşvik sisteminde genel kural il bazlı bölgesel teşvik uygulamasına geçilmekte; belirlenen bölgelerde yer alan Organize Sanayi Bölgeleri’nde yapılacak yatırımlar, sektörel işbirliğine dayalı yatırımlar ve TÜBİTAK tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünün üretimine yönelik yatırımlar ile büyük ölçekli yatırımlar için daha kapsamlı ve avantajlı teşvik unsuru sağlanmaktadır. Yine yeni teşvik sistemiyle ilk defa stratejik ve öncelikli yatırımlar için farklı teşvik sistemi getirilmektedir. Bu bağlamda genel hatlarıyla yeni teşvik sisteminde sağlanacak destek unsurları aşağıdaki gibi olacaktır.

Yeni teşvik sisteminde yatırımın 6. Bölgede yapılması halinde yeni bir uygulama olarak asgari ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği verilmektedir. Böylece 6. Bölgenin diğer bölgelere göre daha cazip hale getirilmesi amaçlanmaktadır.

Gerekli olan yasal ve idari düzenlemeler yayımlanmadığı ve yürürlüğe girmediği hususunun bir kere daha belirtilmesinde fayda bulunmakta olup, yeni teşvik sisteminden yararlanmayı düşünen yatırımcıların; öncelikle Gelir Vergisi Kanunu, Kurumlar Vergisi Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu ve diğer Kanunlarda yapılacak değişiklikleri, daha sonra ise söz konusu değişikliklere istinaden yayımlanacak olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında BKK'nın ve Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Genel Tebliğin yayımlanarak yürürlüğe girmesini takip etmelerinde yarar bulunmaktadır.