818 sayılı Borçlar Kanunu’nun 234’üncü maddesine göre, bağışlama, hayatta olan kimseler arasında yapılan tasarruflarla kişilerin, karşılığında bir ivaz taahhüt etmeksizin malının tamamını veya bir kısmını diğer bir kimseye temlik ettiği (devrettiği) hukuki bir işlemdir. Borçlar kanunu uygulamasında bağış ve yardım müesseseleri kişilerin rızasına dayanarak gönüllü bir hukuki tasarrufla mal varlıklarını bağış yaptıkları şahıslar lehine azalttıkları bir sosyal yardım müessesesidir. 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun öncesinde kamu hizmetlerini veya personelini desteklemek üzere kurulan dernekler ve kamu vakıfları, kamu hizmetlerinin görülmesi amacıyla yaptıkları hizmetler mukabilinde bağış ve yardım adı altında kamu hizmetlerine katılma payı toplamaktaydılar. Yapılan yardım ve bağış toplama eylemi çoğu zaman kamu erki kullanılarak kişilerin rızasına bakılmaksızın yapıldıklarından dernekler ve kamu vakıfları aleyhine toplum vicdanı zedelenmekteydi. Bu olumsuz etkilerin ortadan kaldırılması amacıyla 22.01.2004 tarihinde kabul edilen 5072 sayılı Kanun ile dernek ve vakıfların kamu kurum ve kuruluşlarının sundukları hizmetlerle ilgili olarak gerçek ve tüzel kişilerden ücret, bağış, katkı payı ve benzeri adlar altında herhangi bir karşılık alması yasaklanmıştır. Bu hükme aykırı hareket eden dernek ve vakıf yöneticileri eylemleri başka bir suç oluşturmadığı taktirde üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılması öngörülerek Kanun düzenlemesinin etkinliğinin artırılması amaçlanmıştır. Makalemizin aşağıdaki bölümlerinde önce bağış ve yardım müesseselerinin 818 sayılı Borçlar Kanunu ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu karşısındaki durumu irdelenecektir. Daha sonra ise, 5072 sayılı Kanun ile bu konuda yapılan düzenlemelere değinilecektir.