I- ELEKTRONİK TİCARETİN GÜNDEMDEKİ YERİ Elektronik ticaretin tüm dünyada hacmi 2001 yılında 140-150 milyardolara ulaşacak ve finansal hizmetlerin işlem hacmi 5 trilyon dolara yaklaşacaktır.(1) Bütün dünyada elektronik ticaretin en yaygın olduğu sektörler bilişim ve elektronik, telekom, finans, perakendecilik, enerji ve turizm alanlarında yoğunlaşmaktadır. Dolayısıyla, yeni sözcükler ve kavramlar gündemimize girmektedir. Internet tabanlı web sitesi, e-katalog, e-alım satım, ekstarent, e-bayii bütünleşmesi, e-müşteri ilişkileri gibi yeni tanımlamalarla karşı karşıyayız. Internetin buluş olarak Amerikan kökenli olmasına karşılık, interneti halka açan www’lerin kökeninde Avrupa merkezli bir kuruluş ve Avrupalı bir bilim adamının olduğunu kaç kişi biliyor acaba? Bu kuruluş, Avrupa Nükleer Fizik Laboratuvarı ve bilim adamı da Tim Barnes Lee’dir. İşte bunların ardından çok duyduğumuz ve bildiğimiz Mosaic, Netscape ve Explorer takip etmiştir. Amerikan Cisco Systems’ın internet üzerinden yaptığı doğrudan satışların boyutu yılda 5 milyar dolara ulaşmışken bu haliyle tek bir firma Türkiye’nin yıllık ihracatının beşte birini yalnızca internet cirosu ile aşabilmiştir. Ayrıca, American Airlines firması da günde 4 milyon dolarlık bilet rezervasyonunu internet üzerinden yapabilmekte, ünlü bilgisayar firması Dell internet üzerinden günde 15-16 milyon dolarlık satış yapabilmektedir.(3) Amazon.com olarak bilinen dünyanın en büyük sanal kitapçısı firması “win-win case” satış yöntemiyle, harcamalarını en alt düzeye indirmiş, dağıtım kanalları na komisyon ödemeden, yüksek stok maliyetlerinden kurtulmuş olarak, yüzde ellilere varan indirimleriyle satış rekorları kırmaktadır. 2004 yılında 1 milyon eve hizmet götürmeyi hedefleyen streamline.com örneği ise, kuru temizleme, gıda ve posta hizmetlerinde 5 milyar dolarlık bir ciroyu hedeflemektedir. Şu anda elektronik ticaretin tüm dünyada %80’i Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılmaktadır. Elektronik ticaretin internetin kanatları üstünde yol almasının en büyük nedeni internetin özü itibariyle demokratik bir yapıya sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Geçmiş ekonomi ile yeni ekonominin kıyaslaması yapıldığında göze çarpan en belirgin husus bu noktada karşımıza çıkmaktadır. Internet üzerinden yapılan ticaretin boyutuna, niteliğine ya da içeriğine hükmeden bir gücün olmaması, bu hususun belirleyici faktörüdür. Geçmiş ekonomide, kartellerin ve tekelci yapıların yeni ekonomiye nasıl adapte olabileceği ya da en azından tekrar eski güçlerini nasıl koruyabilecekleri tartışmalıdır. Elektronik ticaretin özelliği iş yapma maliyetlerini düşürmesidir. Elektronik ticaretin etkinliğiyle, kişisel yatırım araçları değişecek, yazılı faturalar tarihe karışacak, elektronik devlet faturaları e-mail adresine gelecek, bilgi teknolojilerine ve sistemlerine yatırımlar ve harcamalar artacak, dağıtım şirketlerinin yıldızı parlayacaktır. Sonuçta, internet üzerinden elektronik ticareti yapacak şirketler, lojistik konularında uzman firmalarla ortak strateji belirleyeceklerdir. Bütün bunların yanında, internete bağlantıları sağlayan cihazlar ve aksesuarlar ile bunları üreten firmalar da gündemdeki yerlerini koruyacaklardır. Bunlar, PC’leri, dijital fotoğraf makineleri, video çekim cihazları, kişisel dijital ajandalar, cep bilgisayarları, oyun cihazları ve dijital televizyonlar olarak bir çırpıda sayılabilir. Elektronik ticaretin beraberinde getirdiği yeniliklerden biri de iç içe yaşamak zorunda olduğu “e-security” denilen güvenlik boyutudur. Bugün, pek çok firma güvenlikle ilgili olarak güvenceler vermekte iseler de, tüketicilerin büyük bir bölümü kredi kartları vasıtasıyla elektronik ticarete taraf olmaktan kaçınmaktadır. Finlandiya örneğinde görüleceği gibi, herkesin dijital bir kimlik cüzdanına sahip olduğu bir ortamda bu sorunun aşılabileceği, hatta bu yolla mali idarelerin de nakit akışını kontrol edebilecek bir merkezi beynin yardımı ile ekonomik faaliyetlerin trafiğini kontrol edebilecek düzeye geleceğini söyleyebiliriz.