Bu çalışmada, indirimli orana tabi işlemler kapsamında yapılacak iadelere ilişkin usul ve esasların konuya ilişkin güncel yasal ve idari düzenlemeler ile yargı kararlarıyla birlikte açıklanması amaçlanmaktadır. Bilindiği üzere, yayılı bir muamele vergisi niteliği taşıyan katma değer vergisi, verginin konusunu oluşturan işlemlerin, her bir aşamasında üretim, dağıtım ve hizmet sektörleri tarafından yaratılan katma değer üzerinden vergilendirilmesini amaçlandığından, her aşamada, bir önceki aşamaya ilişkin yüklenilen KDV’nin indirim mekanizmasıyla telafi edilmesi prensibine göre hareket edilmektedir. Genel kural olarak KDV uygulaması indirim ve yansıma mekanizmalarının çalışması prensibine dayanmakla birlikte vergiden istisna edilen işlemler ya da indirimli orana tabi işlemler nedeniyle indirim ve yansıma mekanizmalarının çalışmasına engel koşullar ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda, indirim ve yansıma mekanizmasının telafi işlevini yerine getirememesine bağlı olarak mükelleflerin üzerinde kalan yüklendikleri KDV tutarının iade mekanizmasıyla kendilerine ödenmesi imkanı getirilmiştir. İndirimli orana tabi işlemler nedeniyle indirim sisteminin işlevini yerine getirememesine bağlı olarak yüklendiği vergiyi indiremeyen ve gerçek anlamda verginin taşıyıcısı durumuna geçenler açısından bir telafi aracı olarak iade mekanizması öngörülmüştür. Bu bağlamda, çalışmamızda, genel oranın dışında, Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olarak indirim mekanizmasının çalışmaması nedeniyle telafi amacıyla öngörülen iade sistemi, güncel düzenlemeler ve somut örnekler yardımıyla açıklanacaktır.
This study aims to explain procedures and principles regarding returns that will be made within the scope of transactions subject to the discounted rate together with the current legal and administrative regulations as well as judicial decisions. As is known, since the value added tax, which has the quality of a distributed transaction tax, aims at taxing at each stage the transactions that form the basis for the tax over the value added created by the production, distribution and service sectors; the principle of compensating with the discount mechanism of the VAT that is incurred associated with the previous stage is followed at each stage. As a general rule, the practice of VAT is based on the operation of discount and reflection mechanism; however, conditions that block the operation of discount and reflection mechanism may arise due to the transactions that are exempted from tax or due to transactions that are subject to the discounted rate. In this case, the opportunity was introduced for the taxpayers to be paid with the return mechanism the VAT amount incurred by them due to the failure of the discount and reflection mechanism to fulfill its compensating function. The return mechanism was envisaged as a compensation tool for those who have been unable to get a discount on the tax burdened on them as a result of the failure of the discount mechanism to fulfill its function due to transactions subject to the discounted rate and who have become the carrier of the tax in the real sense accordingly. In this context, the return system that is considered as a compensation tool due to the failure of the discount mechanism regarding deliveries and services, on which the tax rate was reduced by the Cabinet, other than the general rate, will be explained with the help of current regulations and concrete examples in our study.