A- Genel Açıklama: Dolaylı bir vergi olan Katma Değer Vergisi, verginin konusuna giren malların teslimi ve hizmetlerin ifalarının her safhasında yaratılan katma değeri kapsayarak, malların teslimi ya da hizmetin ifası üzerinden hesaplanan KDV’den, söz konusu mal ve hizmetlerin üretimi ve/veya alımı ile ilgili olarak yüklenilen KDV’nin indirilmesi suretiyle işlenen bir sisteme sahiptir. Mükellefler KDV Kanunu’nun 29’uncu maddesinin 1 numaralı bendine göre katma değer vergisine tabi işlemler üzerinden hesapladıkları KDV’den kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’ni indirebilmektedirler. Bir vergilendirme döneminde indirilecek KDV toplamı, mükellefin vergiye tabi işlemleri dolayısıyla hesaplanan KDV toplamından fazla olduğu takdirde, KDV Kanunu’nun 29/2’nci maddesi hükmü uyarınca aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur ve iade edilmez. Mezkur Kanunun 32’nci maddesinde, aynı kanunun 11, 13, 14 ve 15’inci maddeleri uyarınca vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV’nin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak KDV’den indirileceği hüküm altına alınmıştır. Vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen KDV mükellefe iade olunur. Mükellefler tarafından yüklenmiş oldukları KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamamasına göre KDV istisnaları tam istisna ve kısmi istisna olmak üzere iki gruba ayrılabilir. Buna göre KDV Kanunu’na 11 (ihracat), 13 (Araçlar, Liman Hizmetleri, Petrol Aramaları ve Teşvik Belgeli Makine Teçhizat Teslimleri), 14 (Uluslararası Taşımacılık) ve 15’inci (Diplomatik ve Uluslararası Kuruluşlar) maddelerinde yer alan istisnalar tam istisna, diğer istisnalar ise kısmi istisna olarak isimlendirilmektedir.(1) Ayrıca KDV Kanunu’nun vergi indirimini düzenleyen 29/2’nci maddesinde Bakanlar Kurulu tarafından vergi oranı indirilen teslim ve hizmetler ile ilgili olup yılı içerisinde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulu’nca belirlenen sınırı aşan KDV ile mezkur Kanunun 9/1’inci maddesi ile 51 ve 72 seri numaralı KDV Genel Tebliğleri uyarınca KDV tevkifatına tabi tutulan hurda metal teslimleri, tekstil ve konfeksiyon sektöründeki fason işçilik hizmetleri de iade hakkı doğuran işlem olarak kabul edilmektedir. Ayrıca 81 seri numaralı KDV Genel Tebliği ile atık kağıt ve hurda plastik malzeme teslimleri de tevkifat kapsamına alınmış, yapılacak tevkifatın usul ve esasları konusunda hurda metal teslimlerindeki tevkifat uygulamasına atıfta bulunulmuştur. Bu nedenle atık kağıt ve hurda plastik malzeme teslimlerinin de iade hakkı doğuran işlem olarak kabul edilmesi gerekmektedir. İade hakkı doğuran işlemler nedeniyle yüklenilerek indirilemeyen KDV, Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin 52’nci maddesi hükmü uyarınca Maliye Bakanlığı’nca belirlenen esaslar doğrultusunda mükelleflere iade edilmektedir. Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin 52. maddesinde yapılan değişiklik(2) ve 81 seri numaralı KDV Genel Tebliği ile ihracat istisnası ve ihraç kayıtlı teslimlerden doğan KDV iade alacaklarının mükellefin kendisinin, ortaklarının ve mal ve hizmet satın aldığı mükelleflerin SSK prim borçlarına mahsup edilmesi uygun görülmüştür. Yazımızın izleyen bölümlerinde yapılan düzenleme ana hatlarıyla irdelenmeye çalışılacaktır.