Ülkemiz yıllardır, bir takım doğal afetlere maruz kalmaktadır. Bu doğal felaketler (sel baskını, deprem, çığ düşmesi v.b.) sonucunda, bu afetlerden zarar gören gerçek ve tüzel kişi mükelleflerin ne yapmaları gerektiği, kanunlar bazında önemli bir konu olarak hemen dikkati çekmektedir. Dolayısıyla, tamamen insanların iradesi dışında meydana gelen ve büyük yıkımlara ve felaketlere sebep olan, (deprem, sel baskını v.s.), istenilmeyen böyle durumlar mücbir sebep olarak Kanunda yerini almıştır. Mücbir sözcüğünün kökenine baktığımızda bunun, “zorlayan icbar eden” anlamında karşılığının olduğunu, mücbir sebep tabirinin de hukuk dilinde, önceden gözönünde bulundurulması, tahmin edilmesi ve önlenmesi mümkün olmayan ve dıştan gelen bir etkenin doğurduğu olay olarak değerlendirildiğini görmekteyiz. Bilindiği üzere, ülkemizde 17.08.1999 tarihinde Marmara Bölgesinde, 12.11.1999 tarihinde Bolu ili ve çevresinde meydana gelen iki büyük deprem toplumumuzu derinden sarsmış, bu felaketlerde binlerce insanımız ölmüş, onbinlerce insanımız evsiz ve barksız kalmış, bir o kadar insanımız da işinden, eşinden, çocuğundan, yakınlarından haber alamamıştır. Toplum olarak acımız hem maddi hem de manevi açıdan büyük olmuştur. Elbette ki bu durumlar sadece mükelleflerce değil aynı zaman da devletçe de öngörülmemektedir. Bakanlık da, bu bölgelerdeki mükelleflere kolaylık sağlamak amacıyla farklı tarihlerde bir çok kanun çıkarmış, kararnameler imzalamış ve tebliğler yayımlamıştır. Bu kanuni düzenlemeler yapılırken hem mükelleflere vergi kolaylığı sağlanmaya, hem de bu yörelerin ekonomisinin canlanmasına destek olunmaya çalışılmıştır. İşte konuyla ilgili, Bakanlıkça en son olarak, “17/8/1999 Ve 12/11/1999 Tarihlerinde Meydana Gelen Depremlerden Zarar Görenlerin Vergi Borçları Ve Vergi Cezalarının Terkini İle Vergi Usul Kanunu, Katma Değer Vergisi Kanunu, Harçlar Kanunu Ve Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında 4731 Sayılı Kanun” yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Kanunun genel gerekçesinde(5); “17.8.1999 tarihinde Marmara Bölgesinde, 12.11.1999 tarihinde ise Bolu ve Düzce illerinde meydana gelen depremler, depremden etkilenen bölgelerin ekonomik ve sosyal yapısını geniş oranda etkilemiş ve büyük ölçüde maddî ve manevî zarara yol açmıştır. Bu depremlerin, vergi mükelleflerinin üzerinde yarattığı olumsuz etkileri bir ölçüde hafifletmek ve depremden etkilenen vergi mükelleflerine bir takım kolaylıklar sağlamak amacıyla bu Tasarı hazırlanmıştır. Kanun ile; vergi idaresinin, 17.8.1999 ve 12.11.1999 tarihlerinde meydana gelen depremlerden etkilenen mükelleflerin borçlarını terkin etmesi yönünde kolaylıklar sağlanması öngörülmektedir. Bu amaçla, 17.8.1999 ve 12.11.1999 tarihlerinde meydana gelen depremlerin mükellefler üzerinde yarattığı olumsuz etkinin derecesine göre farklı düzenlemeler yapılmaktadır. Öte yandan Tasarıda, gerek söz konusu depremler nedeniyle gerekse diğer nedenlerle ortaya çıkan bazı vergi sorunlarını gidermek için çeşitli vergi kanunlarında değişiklikler yapılması öngörülmüştür.” Açıklamalarına yer verilmiştir. Yazımızın konusunu 4731 sayılı kanunla deprem bölgelerindeki mükelleflerin vergi borçları ve vergi cezalarının terkini oluşturmakta olup, yapılan bu düzenlemenin ileride karşılaşması muhtemel sorunları da dikkate alınarak eleştirel bir yaklaşımla açıklanmaya çalışılmıştır.