Tasarruf eğiliminin artırılması ve emeklilik yıllarında ek gelir elde edilmesi üzerine tasarlanmış bireysel emeklilik sistemi 2003 yılından itibaren uygulanmaya devam etmektedir. Uygulanmaya başlandığı günden bugüne, geçen 18 yılı aşkın sürede, artık katılımcılar emekli olmaya başlamıştır. Diğer yandan bazı katılımcılar ise, emeklilik sözleşme süreleri devam ederken zorunlu hallerle sistemden ayrılmak zorunda kalmıştır. Bahsi geçen hallerden biri katılımcının vefat etmesi halidir. Bu araştırma ile sistemden emekli olan ya da sözleşme süresi devam ederken vefat eden katılımcıların, onların lehdarlarının ya da kanuni mirasçılarının Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu karşısındaki durumlarına, Türk Medeni Kanun hükümleri de göz önünde bulundurulmak suretiyle, açıklık getirilmiştir. Dolayısıyla çalışmanın konusu, lehdar ya da kanuni temsilcilerin mezkûr kanunlar karşısındaki durumlarıdır. Araştırma günümüze değin yaşanan sorunlara, yargıya intikal etmiş konulara ve muğlâk olan vergileme konusuna açıklama getirdiğinden ve örnek uygulamalarla desteklediğinden önem taşımaktadır. Araştırmaya göre; bireysel emeklilik sisteminden lehdar olanlara yapılan ödemeler; kaynakta gelir vergisi kesintisinden sonra karşılıksız intikal kapsamında, kanuni mirasçılara yapılan ödemeler ise gelir vergisi kesintisinden sonra veraset yoluyla intikal kapsamında vergilendirilmektedir. Bireysel emeklilik şirketleri ya da ödemeyi yapmak üzere anlaştıkları bankalar, veraset ve intikal vergisinden ilişkisizlik belgesini, ödemeyi yaptıkları sırada aramakla sorumludur. Şirket ya da anlaşmalı oldukları bankalar; ilişkisizlik belgesini beyan etmeyen lehdar yahut kanuni temsilcilere, kaynakta veraset ve intikal vergisi kesintisi yaparak ödeme işlemini tamamlamak zorundadırlar.
The private pension system designed to increase the tendency to save and to generate additional income during the retirement years has continued to be implemented since 2003. From the day it started to be implemented, over the past 18 years, participants have started to retire. On the other hand, some participants had to leave the system due to compulsory conditions while their retirement contract periods were still continuing. One of the mentioned cases is the death of the participant. With this research, the situation of the participants, who retire from the system or die while the contract period is still in progress, their beneficiaries or legal heirs before the inheritance and gift tax law was clarified by taking into account the provisions of the Turkish Civil Code. In this context, the subject of the study is the status of the beneficiary or legal representatives before the aforementioned laws. The research is important as it explains the problems experienced until today, the issues brought to the judiciary, and the ambiguous taxation issue and as it is supported by model implementations. According to the research, payments made to beneficiaries of the private pension system are taxed within the scope of gratuitous transfer after income tax deduction at source, while payments made to legal heirs are taxed within the scope of inheritance succession after income tax deduction. Individual pension companies or the banks they have agreed with to make the payment are responsible for seeking the certificate declaring the clearance from inheritance and gift tax at the time they make the payment. The company or the banks with which they have an agreement are obliged to complete the payment process by deducting the inheritance and transfer tax at source from the beneficiaries or legal representatives who do not declare the clearance certificate.