İdare, yüklenmiş olduğu kamusal hizmetleri yerine getirebilmek için özel hukuk hükümlerine tabi kişilerin sahip olduğu hak ve yetkilerden daha fazlasına sahip olduğu gibi, idarenin tek taraflı irade açıklaması ile hukuksal etkiler doğuracak eylem ve işlemler yapabilmesi de mümkündür. İdarenin, özel hukuk kişilerinin sahip olduğu hak ve yetkilerden daha fazlasına sahip olduğu alanlardan en önemlisi, 6183 sayılı kanun kapsamına dahil amme alacağının tahsili aşamasında ortaya çıkmaktadır. Anılan kanun kapsamındaki amme alacaklarının tahsil ve takibi, özel hukuk kişilerine ait alacakların tahsil ve takibine ait esaslara göre farklılık arz etmektedir. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 1.maddesi hükmü uyarınca; Devlete, vilayet hususi idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası, para cezası gibi asli; gecikme zammı, faiz gibi fer’i amme alacakları ve aynı idarelerin akitten, haksız fiil ve haksız iktisaptan doğanlar dışında kalan ve amme hizmetleri tatbikatından mütevellit olan diğer alacakları, 6183 sayılı kanun hükümleri uyarınca tahsil edilecektir. Hukuk devletinin temel ilkelerinden biri olan idarenin yargısal denetimi ilkesi uyarınca idarenin tesis etmiş olduğu işlemler ve eylemlere karşı yargı yolunun açık olduğu, T.C. Anayasasının 125.maddesinde Anayasal güvence altına alınmıştır. İdarenin tesis etmiş olduğu işlemler ve eylemler sonucu ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümünde görevli olan mahkemeler genel olarak idari yargı organlarıdır. İdari yargı organları nezdinde açılacak idari davalara ilişkin usul ve esaslar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda düzenlenmiş olup, anılan kanunda yer almayan hususlarda H.U.M.K. ile V.U.K. hükümlerinin uygulanacağı mezkur kanunun 31.maddesinde hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte 6183 sayılı Kanun’un 1.maddesinde belirtilen nitelikteki amme alacağının tahsil veya takibi aşamasında alacaklı amme idaresi ile amme borçlusu arasında ortaya çıkan bir kısım ihtilafların çözümünde adli yargı organları görevlidir. Aynı şekilde 6183 sayılı Kanun’da yer alan emir ve yasaklara uyulmaması ya da ödevlerin yerine getirilmemesi sonucu ortaya çıkan ve ceza mahkemelerinde çözümlenecek uyuşmazlıklarda mevcuttur. Bu kapsamda olmak üzere 6183 sayılı kanun uygulamasında ortaya çıkan uyuşmazlıklardan, adli yargı organlarının görev alanına girenler şunlardı r; - İptal davaları (Madde 24-30), - Mal bildiriminde bulunmayanlar hakkında hapsen tazyik (Madde 60), - İstihkak davaları (Madde 66-68), - Kamu alacağının tahsiline engel olma (Madde 110), - Gerçeğe aykırı bildirimde bulunma (Madde 111) - Mal edinme ve artmalarını bildirmeme (Madde 112), - Kamu borçlusuna ait elinde bulunanmalları bildirmeme (Madde 113), Ayrıca mezkur kanunun 99.maddesi hükmü uyarınca ihalenin hukuka aykırı yapılması ile 107.maddesi hükmü uyarınca sırların ifşa edilmesi durumlarında da ortaya çıkan uyuşmazlıklar adli yargı organları tarafından çözümlenecektir. Yazımızın izleyen bölümlerinde öncelikle idari yargı organları ve idari davalara ilişkin açıklamalar yapılacak, daha sonra ise amme alacağının tahsili ya da takibi aşamasında ortaya çıkan uyuşmazlıklardan adli yargı organlarının görev alanına dahil olanlar hakkında ayrıntılı açıklamalar yapılacaktır.