319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun(1) 30. maddesi uyarınca Emlak Vergisi birinci taksiti mart, nisan ve mayıs aylarında ikinci taksiti kasım ayı içinde olmak üzere iki taksitte ödenmektedir. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz aydan itibaren mayıs ayı sonuna kadar mükelleflerce birinci taksiti ödenecek olan Emlak Vergisi’nin, 2003 yılında emekliler tarafından ödenip ödenmeyeceği hususu önem arz etmektedir. Emlak Vergisi Kanunu’nda emeklilere ilişkin olarak herhangi bir istisna veya muafiyet hükmü yer almamasına rağmen Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. maddesi hükmü uyarınca bina vergisi oranı bazı şartlar dahilinde ve Bakanlar Kurulu Kararı doğrultusunda emekliler için indirimli (% 0) olarak uygulanabilmektedir. Bu yazımızda Emlak Vergisi’ndeki sıfır oranlı vergi uygulamasının emekliler yönünden aşıdığı şartlar ve uygulamanın esasları ele alınacaktır. II- iNDiRiMLi (SIFIR ORANLI) BiNA VERGİSİ UYGULAMASI : Türkiye sınırları içinde tek meskeni olan ve kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alan emeklilere ilişkin indirimli vergi oranı uygulaması daha önce Emlak Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 8. Maddesinde düzenlenmiş ancak 4369 sayı- lı Kanun ile söz konusu Mükerrer 8. madde yürürlükten kaldırılmış, uygulama Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. maddesi içinde kapsamı genişletilerek yeniden düzenlenmiştir. Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. Maddesi ile Bakanlar Kurulu Türkiye sınırları içinde tek meskeni olup, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylı klardan ibaret bulunanların veya bunlardan kendileri üzerine kayıtlı meskeni olmayanların anılan kurumlardan aylık almayan ve herhangi bir geliri de bulunmayan eşleri ile şehitlerin dul ve yetimlerine ve gazilere ait tek meskenin bina vergisi oranını sıfıra indirme konusunda yetkili kılınmıştır. Bakanlar Kurulu, Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin kendisine tanıdığı bu yetkiye istinaden çıkarmış olduğu 19.12.2002 tarih ve 2002/4998 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı(2) ile Türkiye sınırları içinde tek meskeni olup, gelirleri münhasıran kanun ile kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunanların veya bunlardan kendileri üzerine kayıtlı meskeni olmayanların anılan kurumlardan aylık almayan ve herhangi bir geliri de bulunmayan eşleri ile şehitlerin dul ve yetimlerine ve gazilere ait tek meskenin bina vergisi oranı 2003 yılı için sıfıra indirilmiştir. Buna göre, indirimli (sıfır oranlı) vergi uygulamasından, Türkiye’de tek meskeni olan; 1. Gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunanlar ile bunların dul ve yetimleri, 2. Kendi üzerine kayıtlı meskeni olmayan söz konusu emeklilerin eşleri (başka geliri olmamak kaydıyla), 3. şehitlerin dul ve yetimleri, 4. Gaziler, yararlanacaklardır. III. UYGULAMANIN ESASLARI Emlak Vergisi Kanununun 8. Maddesinin ikinci fıkrası hükmü ve yukarı da belirtilen Bakanlar Kurulu Kararı na göre, indirimli vergi oranı aşağıdaki esaslar çerçevesinde uygulanacaktır. Emeklilerin, indirimli (%0 oranlı) bina vergisi uygulamasından yararlanabilmeleri için şu şartların bir arada bulunması gerekmektedir. olduğu 19.12.2002 tarih ve 2002/4998 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı(2) ile Türkiye sınırları içinde tek meskeni olup, gelirleri münhasıran kanun ile kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunanların veya bunlardan kendileri üzerine kayıtlı meskeni olmayanların anılan kurumlardan aylık almayan ve herhangi bir geliri de bulunmayan eş- leri ile şehitlerin dul ve yetimlerine ve gazilere ait tek meskenin bina vergisi oranı 2003 yılı için sıfıra indirilmiştir. Buna göre, indirimli (sıfır oranlı) vergi uygulamasından, Türkiye’de tek meskeni olan; 1. Gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunanlar ile bunların dul ve yetimleri, 2. Kendi üzerine kayıtlı meskeni olmayan söz konusu emeklilerin eşleri (başka geliri olmamak kaydıyla), 3. şehitlerin dul ve yetimleri, 4. Gaziler, yararlanacaklardır. III. UYGULAMANIN ESASLARI Emlak Vergisi Kanununun 8. Maddesinin ikinci fıkrası hükmü ve yukarı da belirtilen Bakanlar Kurulu Kararı- na göre, indirimli vergi oranı aşağıdaki esaslar çerçevesinde uygulanacaktır. Emeklilerin, indirimli (%0 oranlı) bina vergisi uygulamasından yararlanabilmeleri için şu şartların bir arada bulunması gerekmektedir. 1. Türkiye Sınırları içinde Tek Meskene Sahip Olunması : indirimli vergi uygulaması sadece meskenlere yönelik olup emeklilere ait işyerleri, arsa ve araziler, depo ve ambarlar ve benzeri yapılar bu uygulamanın dışında kalmaktadır. Emeklilerin indirimli vergi oranı uygulamasından yararlanabilmeleri için Türkiye sınırları içinde tek meskene sahip olmaları zorunludur. Birden fazla meskeni olan emekliler ile birden fazla meskende hissesi bulunan emeklilerin meskenleri için indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır. Tek meskene hisse ile sahip olunması halinde indirimli vergi oranı, meskenin vergi de- ğerinin hisseye isabet eden kısmına uygulanacaktır.Öte yandan, emeklilerin hem bizzat oturdukları bir meskene hem de yazlık bir eve sahip olmaları halinde, “Türkiye sınırları içinde tek meskenesahip olunması” şartını ihlal etmiş olacaklarından indirimli vergi oranı uygulamasından yararlanamayacaklardır. Ayrıca, emeklilerin sadece muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan (yazlık ve sayfiye evi gibi) tek bir meskene sahip olmaları halinde, her ne kadar Türkiye sınırları içinde tek bir meskene sahip olunsa da, bu nev’i meskenler Emlak Vergisi Kanununun 8’inci maddesi hükmü nedeniyle indirimli vergi oranı uygulanması dışında yer almaktadır. Tek mesken haricinde aynı veya değişik belediye sınırları içinde bir veya birden fazla işyeri, arsa, arazi, veya depoya sahip olunması, gelir getirmemesi şartıyla indirimli bina vergisi oranının uygulanmasına engel teşkil etmemektedir. 2. Kanun ile Kurulan Sosyal Güvenlik Kurumlarından Aylık Alınması: Emlak Vergisi Kanununun 8 inci maddesinde düzenlenen indirimli vergi oranının uygulanmasından sadece kanunla kurulan (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı gibi) sosyal güvenlik kurumlarından aylık alan emekliler yararlanabilecektir. Kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumları dışında kalan sigorta şirketlerinden, muhtelif kurum veya kurulu şların emekli ve yardım sandıklarından, yabancı ülkelerde bulunan sosyal güvenlik kurumlarından aylık alan emekliler diğer şartlara sahip olsalar dahi indirimli bina vergisi uygulamasından yararlanamayacaklardır. 3. Kanun ile Kurulan Sosyal Güvenlik Kurumlarından Alınan Aylıklar Haricinde Herhangi Bir Gelirin Bulunmaması : indirimli vergi oranının uygulanması, kanun metninde, gelirin “münhasıran” (sadece ve sadece) kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylıklardan ibaret bulunması şartına bağlanmıştır. Buna göre, Kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alanların bu aylıkları dışında başka bir gelirlerinin bulunması halinde, bunların meskenlerine indirimli vergi oranı uygulanmayacaktır. Türkiye sınırları içinde tek meskeni olan ve kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alan emeklilerin bunun dışında bir iş- verene bağlı çalışarak ücret alması, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve irat elde etmesi, herhangi bir ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunularak bir kazanç sağlaması durumlarında “Gelirin münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylıklardan ibaret bulunması” şartı ihlal edilmiş olacaktır. Bu durumlarda, indirimli vergi oranından yararlanılması mümkün değildir. 4. Tek Meskende Bizzat Oturma şartı Kaldırılmıştır Türkiye sınırları içinde tek meskeni olan ve kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından emekli aylığı alan emeklilere ilişkin indirimli vergi oranı uygulaması, daha önce EmlakVergisi Kanunu’nun Mükerrer 8. Maddesinde düzenlenmiş ve uygulama meskende bizzat oturma şartına bağlanmıştı. Ancak, 4369 sayılı Kanun’un 82/6’ncı maddesi ile Mükerrer 8. Madde yürürlükten kaldırılarak, indirimli vergi oranı uygulaması Emlak Vergisi Kanunu’nun 8. maddesi içinde kapsamı genişletilerek yeniden düzenlenmi ş ve tek meskende bizzat oturma şartı da kaldırılmıştır. 25 Seri No’lu Emlak Vergisi Genel Tebliğinde(3) yer alan, “indirimli vergi oranının uygulanması için meskende bizzat oturma şartı aranmamaktadır. Bu nedenle, sahip olduğu tek meskeni kiraya verip, kirada oturanlar da şartları taşımaları kaydıyla indirimli vergi oranından faydalanabileceklerdir.” şeklindeki hüküm, uygulamada duraksama yaratabilmektedir. Bu durumda sahip olunan tek meskenin kiraya verilerek kira geliri elde edilmesi nedeniyle uygulamaya ilişkin “Gelirin münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından alınan aylıklardan ibaret bulunması” şartının ihlal edilmiş olacağı ve bu durumdaki meskenlere indirimli vergi oranı uygulanmayacağı düşünülebilir. Fakat bu halde, gayrimenkul sermaye iradının gayrisafi tutarının (meskenin kiraya verilmesi dolayısıyla nakden veya aynen tahsil edilen kira bedellerinin) değil, safi iradın (gayrisafi hasılattan iradın sağlanması ve idamesi için yapılan giderler indirildikten sonra kalan müspet farkın) dikkate alınması icap etmektedir. Bunun sebebi, Gelir Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde gelirin, bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların “safi tutarı” olarak tanımlanmasıdır. Buna göre, emeklilerin sahip oldukları tek meskeni kiraya vererek başka bir meskende kira ile oturmaları halinde indirimli vergi oranı uygulamasından yararlanabilmeleri, gerçek gider esasını benimsemelerine ve elde ettikleri kira gelirinden kira ile oturdukları konutun kira bedeli ile diğer gerçek giderlerinin indirimi sonucunda lehlerine müspet bir tutarın kalmamasına bağlıdır. IV.EMEKLiLERiN EK EMLAK VERGiSİ KARŞISINDAKi DURUMU Ekonomik istikrarı Sağlamak için Ek Vergiler Alınması Hakkında Kanun Tasarısı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülerek Kanunlaşmış bulunmaktadır. Söz konusu Kanunda, 2003 yılı Mali Yılı Bütçesinde öngörülen gelir ve faiz dışı fazla hedeflerini gerçekleştirmek üzere servet üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere Ek Emlak Vergisi ve Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi alınması öngörülmektedir. Anılan Kanun’un 2. maddesine göre, Emlak Vergisi Kanunu’nun 1 ve 12. maddelerinde yer alan bina, arsa ve arazilerin 2003 yılı vergi matrahları üzerinden bir defaya mahsus olmak üzere Ek Emlak Vergisi alınacaktır. Söz konusu madde metninde ayrıca bina ve arazi vergileri ile ilgili muaflık ve istisnaların Ek Emlak Vergisi içindegeçerli olduğu, vergi matrahının hesaplanmasında bu muaflık ve istisnaların dikkate alınacağı belirtilmiştir. Kanun metninde açıkça yer almamakla beraber Kanunun ilgili madde gerekçesine göre, Sosyal güvenlik kurumlarından emekli maaşı alanlar ile şehit dul ve yetimlerine ve gazilere ait tek meskenler hakkında uygulanan indirimli (sıfır) bina vergisi oranı Ek Emlak Vergisi için de uygulanacaktır. Dolayısıyla Ek Emlak Vergisi, sadece 2003 yılında bina ve arazi vergisi ödemek durumunda olan mükelleflerce ödenecek, indirimli (sıfır oranlı) bina vergisi uygulamasına ilişkin şartları taşıyan emekliler tarafından ödenmeyecektir. V. SONUÇ : 19.12.2002 tarih ve 2002/4998 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Türkiye sınırları içinde tek meskeni olup, gelirleri münhasıran kanun ile kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıklardan ibaret bulunan emekliler için bina vergisi oranı 2003 yılı için yüzde sıfıra (% 0) indirilmiştir. Dolayısıyla yukarıdaki şartlara sahip emeklilerin Emlak Vergisi mükellefiyeti bulunmakla beraber 2003 yılında Emlak Vergisi ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır. Yukarıda belirtilen şartları taşıyan emeklilerin, 25 Seri No.lu Tebliğe ekli bildirimi doldurup belediyeye vermeleri, söz konusu indirimli bina vergisi oranından yararlanabilmeleri bakımından yeterli bulunmaktadır. Daha önceki yıllarda bu nev’i bildirim veren ve durumlarında herhangi bir değişiklik olmayan mükellefler, müteakip yıllar için ayrıca bildirim vermeyeceklerdir.Türkiye sınırları içinde tek meskeni olduğunu bildiren ve kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldığı emekli aylığından başka bir geliri bulunmayan emeklilerin meskenleri için indirimli bina vergisi oranı uygulanması ve daha sonra başka meskenlerinin veya gelirinin bulunduğunun tespiti halinde, eksik tahakkuk ettirilmek suretiyle tahsil edilmeyen bina vergisinin gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak tahsil edileceği tabiidir.