SORU 1: Türkmenistan’da yapmakta olduğumuz inşaat-taahhüt işi için Hindistan’dan transit olarak temin ettiğimiz mühendislik hizmeti ile know-how alımlarına ilişkin ödemeler üzerinden tevkifat yapıp yapmayacağımız konusunda tereddüde düştük. Bizi aydınlatırsanız memnun oluruz. CEVAP 1: Bilindiği gibi Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinin 1. fıkrasında “Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iradlar gayrimenkul sermaye iradıdır” hükmü yer almış olup, fıkranın 3239 sayılı kanunla değişik 5. bendinde de “Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (ihtira beratının mucitleri veya kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır), alameti farika, marka, ticaret ünvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve techizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır)” ın gayrimenkul sermaye iradı olduğu hükme bağlanmıştır. Gelir Vergisi Kanunu’nda gayrimenkul sermaye iradı olarak belirtilen yukarıdaki haklar Kurumlar Vergisi Kanunu’nda gayrimaddi hak bedeli olarak yer almaktadır. Diğer taraftan 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 24. Maddesinde de “Dar mükellefiyete tabi kurumların ticari, zirai ve diğer kazanç ve iratları dışında kalan kazanç ve iratları ile telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticaret ünvanı, alameti farika ve benzeri gayrimaddi hakların satışı, devir ve temliki mukabilinde alınan bedeller %25 nispetinde Kurumlar Vergisi tevkifatına tabidir.” hükmü yer almış olup, aynı Kanun maddesinin 2/b bendi uyarınca da inşaat, mühendislik faaliyetleri üzerinden %20 oranında, 10. bendiyle de gayrimaddi hakların satışı, devir ve temliki mukabilinde alınacak bedeller üzerinden %25 oranında tevkifat yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Öte yandan yine Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 11. maddesinde “birinci maddede yazılı kurumlardan kanuni ve iş merkezlerinden her ikisi de Türkiye içerisinde bulunmayanlar, yalnız Türkiye’de elde ettikleri kurum kazançları üzerinden vergilendirilirler” hükmü yer almış, Kanunun 45. Maddesinin (a) bendiyle kazanç veya iradın ve gelir unsurlarının Türkiye’de elde edilmesi hususlarında Gelir Vergisi Kanunu’nun 7. maddesi hükümlerinin cari olacağı belirtilmiştir. Söz konusu Kanunu’nun 2361 sayılı Kanunla değişik 7/4. Maddesinde ise; Dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından serbest meslek kazançlarında kazanç ve iradın Türkiye’de elde edilmesinin şartının serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye’de icra edilmesi veya Türkiye’de değerlendirilmesinin olduğu, buradaki değerlendirmeden maksadın da ödemenin Türkiye’de yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapılmışsa Türkiye’de ödeyenin nam ve hesabına intikal ettirilmesi veya karından ayrılması olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi kurumlara Türkiye’de icra edilen veya değerlendirilen serbest meslek faaliyeti (mühendislik dahil) karşılığında yapılan ödemelerden %20 oranında, know-how ödemeleri üzerinden de %25 oranında tevkifat yapılması gerekmektedir. Ancak diğer taraftan Türkiye Cumhuriyeti ile Hindistan Cumhuriyeti arasında imzalanan “Gelirler Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel OIma Anlaşmasının”, “Gayrimaddi Hak Bedelleri”ni düzenleyen 12. maddesinde, “1- Bir Akit Devlette doğan ve diğer Akit Devletin bir mukimine ödenen gayrimaddi hak bedelleri ve teknik hizmet ücretleri, bu diğer Devlette vergilendirilebilir. 2- Bununla beraber söz konusu gayrimaddi hak bedelleri veya teknik hizmet ücretleri elde edildikleri Akit Devlette ve o Devletin Mevzuatına görede vergilendirilebilir; ancak gayrimaddi hak bedeli ve teknik hizmet ücretleri elde eden kişi gayrimaddi hak bedeli veya teknik hizmet ücretlerinin gerçek lehdarı ise, bu şekilde alınacak vergi, gayrimaddi hak bedelinin veya teknik hizmet ücretlerinin gayrisafi tutarı nın yüzde 15’ini aşmayacaktır. 3- Bu maddede kullanılan “gayrimaddi hak bedelleri” terimi, sinema filmleri, radyo-televizyon yayınlarında kullanılan filmler ve bantlar dahil olmak üzere edebi, sanatsal, bilimsel her nevi telif hakkının, her nevi patentin, alameti farikanın, desen veya modelin, planın, gizli formül veya üretim yönteminin kullanımı veya kullanma hakkı ile sınai, ticari, bilimsel techizatın veya sınai, ticari bilimsel yönetiminin kullanımı veya kullanma hakkı ile sınai, ticari, bilimsel techizatın veya sınai ticari, bilimsel tecrübeye dayalı bilgilerin kullanma hakkı karşılığında ödenen her türlü bedelleri kapsar...” hükümleri yer almıştır. Yine aynı anlaşmanın “Serbest Meslek Faaliyetleri” başlıklı 14. Maddesinde ise; 1- Bir Akit Devlet mukimi olan bir gerçek kişinin serbest meslek faaliyetlerinden veya bağımsız nitelikteki diğer faaliyetlerinden elde ettiği gelirler, aşağıdaki durumlar hariç yalnızca bu Devlette vergilendirilebilecektir. Aşağıdaki durumlarda ise söz konusu gelir, aynı zamanda diğer Akit Devlette de vergilendirilebilir: a) Eğer bu kişi diğer Devlette faaliyetlerini icra etmek için sürekli kullanabileceği bir sabit yere sahip ise, bu durumda yalnızca bu sabit yere atfedilebilen gelir bu diğer Akit Devlette vergilendirilebilir veya, b) Eğer bu kişi diğer Akit Devlette ilgili “bir önceki yıl” veya “gelir yılı”nda diğer Akit Devlette, bir veya birkaç seferde toplam 183 günü aşmak üzere kalırsa, bu durumda olayına göre bu diğer Devlette icra edilen faaliyetlerinden elde edilen gelir bu diğer Devlette vergilendirilebilir. 2- “Serbest meslek faaliyetleri” terimi, özellikle bağımsız olarak yürütülen bilimsel, edebi, sanatsal, eğitici ve öğretici faaliyetleri, bunun yanısıra doktorların, avukatların, mühendislerin, mimarların, dişçilerin ve muhasebecilerin bağımsız faaliyetlerini kapsamı na alır...” açıklamaları yer almıştır. Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketinizin Türkmenistan’da yapmakta olduğu inşaat taahhüt işleri dolayısıyla Hindistan mukimi dar mükellef gerçek veya tüzel kişilere transit ticaret yoluyla yaptığı know-how ödemeleri üzerinden fon payı da dahil olmak üzere %15 oranında tevkifat yapması gerekmektedir. Ancak, bu işlere ilişkin olarak yine transit ticaret yoluyla temin ettiğiniz mühendislik hizmetlerinin yurtdışındaifa edildiği dikkate alındığında, bu hizmetler karşılığında yaptığınız ödemelerin tevkifata tabi tutulmaması gerekmektedir.