GİRİŞ: Serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla beraber gümrük bölgesi dışında sayılan, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı ve/veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşvik ve imkanların tanındığı ve fiziki sınırları ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanmaktadır. Serbest bölgelerden amaçlananlar; Türkiye’de ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak olarak sayılmakta, bu bölgelerin işlevleri olarak ise Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun zemin oluşturulması, sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, sağlanan teşvik ve avantajlarla düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satımı, yeni istihdam olanakları meydana getirilmesi, Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak bakımından bir basamak olması işlevlerini görmesi şeklinde değerlendirilmektedir. Serbest bölgelerin belirtilen amaç ve işlevleri yerine getirip getirmediği tartışmalıdır. Değişiklik öncesi 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesinde, “Serbest bölgeler gümrük hattı dışında sayılır. Bu bölgelerde vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükelleflerine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek teşviklerden yararlandırılabilir. Türkiye’deki tam ve dar mükellef gerçek ve tüzel kişilerin serbest bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazanç ve iratlar Türkiye’nin diğer yerlerine getirildiğinin kambiyo mevzuatına göre tevsiki halinde de gelir ve kurumlar vergisinden muaftır.” hükmü yer almaktadır. Bu hükümle serbest bölgelerde elde edilen kazançların Türkiye’de vergilenmemesi öngörülmüştür. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununda 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile yapılan değişiklikler 06.02.2004 tarih ve 25365 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak, bu tarih itibariyle yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun 6 ncı maddesinde yapılan değişiklik ile madde metninde yer alan “vergi, resim, harç” ifadesi madde metninden çıkartılmış ve bu bölgelerde yalnızca gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilerek bu bölgelerde vergi mevzuatının geçerli olması sağlanmıştır. 5084 sayılı Kanun ile eklenen geçici 3 üncü madde ile de bu bölgelerde faaliyette bulunanlara bir takım vergisel istisnalar tanınmıştır.